Opsporingsbevoegdheden zijn bevoegdheden die aan overheidsfunctionarissen worden verleend om misdrijven op te sporen en verdachten van misdrijven te arresteren. Deze bevoegdheden zijn essentieel voor wetshandhavingsinstanties zoals de politie om effectief te kunnen optreden tegen criminaliteit en het handhaven van de openbare orde.

Een aantal voorbeelden van opsporingsbevoegdheden zijn:

Aanhouding: Een overheidsfunctionaris heeft de bevoegdheid om een persoon aan te houden wanneer deze wordt verdacht van een misdrijf. Dit kan leiden tot een arrestatie en strafrechtelijke vervolging.

Huiszoeking: Een huiszoeking geeft de politie de bevoegdheid om een woning, kantoor of ander pand te doorzoeken op zoek naar bewijs van een misdrijf. Een huiszoeking moet worden bevolen door een rechter of officier van justitie.

Observatie: Observatie omvat het heimelijk observeren van personen of plaatsen om bewijsmateriaal te verzamelen. Dit kan onder andere worden gedaan door het plaatsen van camera's of het volgen van verdachten.

Inbeslagname: Opsporingsbevoegdheden omvatten ook de bevoegdheid om eigendommen van een verdachte in beslag te nemen, zoals wapens, drugs of gestolen goederen.

Onderzoek: Een overheidsfunctionaris heeft de bevoegdheid om getuigen te ondervragen en onderzoek te doen naar verdachten om meer bewijs te verzamelen.

Het uitoefenen van opsporingsbevoegdheden is gebonden aan strikte wettelijke kaders en beperkingen. Dit betekent dat deze bevoegdheden alleen kunnen worden uitgeoefend onder bepaalde omstandigheden en met bepaalde procedures. Bijvoorbeeld, voordat de politie een huiszoeking kan uitvoeren, moeten ze een bevelschrift krijgen van een rechter die aangeeft dat er voldoende redenen zijn om te geloven dat er bewijsmateriaal aanwezig is op de plaats die moet worden doorzocht. Het niet naleven van deze kaders kan leiden tot onrechtmatige inbreuken op de privacy van burgers en andere schendingen van hun rechten.

Al met al zijn opsporingsbevoegdheden een essentieel onderdeel van het werk van de politie en andere wetshandhavingsinstanties. Door deze bevoegdheden effectief en binnen de wettelijke kaders te gebruiken, kan criminaliteit worden aangepakt en de veiligheid van de samenleving worden gewaarborgd.

Toezichtbevoegdheden zijn de bevoegdheden die aan toezichthouders worden gegeven om toezicht te houden op naleving van regels en wetgeving binnen een bepaald gebied. Toezichthouders zijn ambtenaren die belast zijn met het toezicht op naleving van wet- en regelgeving. Zij hebben de taak om te controleren of bedrijven, instellingen en burgers zich houden aan de regels die zijn vastgesteld om bijvoorbeeld gezondheid, veiligheid, milieu, arbeidsomstandigheden, consumentenbescherming en financiële integriteit te waarborgen.

Toezichthouders hebben verschillende bevoegdheden om hun taak uit te voeren. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

Het uitvoeren van inspecties: Een toezichthouder kan een inspectie uitvoeren om te controleren of een bedrijf of instelling zich houdt aan de regels. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat de toezichthouder de bedrijfsruimte betreedt om te kijken of er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn of om te controleren of de arbeidsomstandigheden in orde zijn.

Het vorderen van informatie: Een toezichthouder kan informatie opvragen om te controleren of een bedrijf of instelling zich aan de regels houdt. Zo kan een toezichthouder bijvoorbeeld vragen om inzage in de boekhouding om te kijken of een bedrijf zich houdt aan de financiële regels.

Het opleggen van sancties: Als een bedrijf of instelling de regels overtreedt, kan de toezichthouder een sanctie opleggen. Dit kan bijvoorbeeld een boete zijn, maar ook het stilleggen van een bedrijfsactiviteit behoort tot de mogelijkheden.

Het is belangrijk om te weten dat toezichtbevoegdheden alleen kunnen worden uitgeoefend door bevoegde instanties en onder bepaalde omstandigheden. De toezichthouder moet zich bij het uitoefenen van zijn bevoegdheden aan bepaalde regels houden en mag niet zomaar elke maatregel nemen. Bij het uitoefenen van hun taken moeten toezichthouders daarom zorgvuldig handelen en een goede afweging maken tussen het belang van het toezicht en de belangen van degenen die onder toezicht staan.

Als we het hebben over opsporingsbevoegdheden, dan zijn er verschillende begrippen die belangrijk zijn om te begrijpen.

Rechtmatigheid: Dit begrip heeft te maken met de vraag of een opsporingsbevoegdheid wel of niet gebruikt mag worden. Een opsporingsambtenaar mag alleen van zijn bevoegdheden gebruik maken als dit rechtmatig is. Dit betekent dat er bijvoorbeeld sprake moet zijn van een verdenking van een strafbaar feit.

Wetmatigheid: Hierbij gaat het om de vraag of de opsporingsbevoegdheid gebruikt wordt volgens de wet. De wet geeft namelijk aan welke bevoegdheden een opsporingsambtenaar heeft en hoe deze gebruikt mogen worden. Als een opsporingsambtenaar een bevoegdheid gebruikt die niet in de wet staat, dan is dit niet wetmatig.

Proportionaliteit: Dit begrip heeft te maken met de vraag of de opsporingsbevoegdheid in verhouding staat tot het doel dat ermee bereikt moet worden. Een opsporingsambtenaar mag bijvoorbeeld niet onnodig veel geweld gebruiken om iemand aan te houden, als dit ook op een minder ingrijpende manier kan gebeuren.

Subsidiariteit: Hierbij gaat het om de vraag of de opsporingsbevoegdheid het laatste redmiddel is om het doel te bereiken. Een opsporingsambtenaar moet bijvoorbeeld eerst proberen om iemand aan te houden door middel van een normale staandehouding voordat hij of zij gebruik maakt van geweld. Het gebruik van opsporingsbevoegdheden moet dus altijd noodzakelijk zijn en mag niet onnodig ingrijpend zijn.

Kort samengevat zijn de begrippen met betrekking tot opsporingsbevoegdheden dus:

Rechtmatigheid: Is het gebruik van de bevoegdheid wel toegestaan?
Wetmatigheid: Wordt de bevoegdheid gebruikt volgens de wet?
Proportionaliteit: Staat de bevoegdheid in verhouding tot het doel?
Subsidiariteit: Is de bevoegdheid het laatste redmiddel om het doel te bereiken?

Als we het hebben over misbruik van opsporingsbevoegdheden, dan zijn er twee begrippen die belangrijk zijn om te begrijpen. Hieronder zal ik deze begrippen uitleggen op MBO 3 niveau, samen met de mogelijke gevolgen van het ontbreken van rechtmatigheid.

Détournement de pouvoir: Dit begrip heeft te maken met de situatie waarin een opsporingsambtenaar zijn of haar bevoegdheid gebruikt voor een ander doel dan waarvoor deze bevoegdheid bedoeld is.

Bijvoorbeeld: een opsporingsambtenaar gebruikt zijn of haar bevoegdheid om iemand te fouilleren omdat hij of zij hem of haar niet mag, niet omdat er sprake is van een redelijke verdenking van een strafbaar feit. Dit is niet toegestaan en wordt détournement de pouvoir genoemd.

Mogelijke gevolgen van onrechtmatig verkregen bewijs: Als een opsporingsambtenaar zijn of haar bevoegdheid niet rechtmatig heeft gebruikt, kan het bewijs dat op deze manier is verkregen niet altijd worden gebruikt in een strafproces. Dit wordt onrechtmatig verkregen bewijs genoemd.

Dit staat beschreven in artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering. Dit artikel geeft aan dat de rechter het onrechtmatig verkregen bewijs buiten beschouwing moet laten als dit bewijs op een zodanige wijze verkregen is dat het gebruik hiervan het recht van een verdachte op een eerlijk proces schendt. Het kan dus zijn dat er niet genoeg bewijs overblijft om een verdachte te veroordelen, als het onrechtmatig verkregen bewijs wordt uitgesloten.

De mogelijke gevolgen van het ontbreken van rechtmatigheid kunnen dus groot zijn. Als een opsporingsambtenaar zijn of haar bevoegdheid niet rechtmatig gebruikt en er onrechtmatig bewijs wordt verkregen, kan dit leiden tot vrijspraak van een verdachte of een lagere straf. Daarom is het van groot belang dat opsporingsambtenaren zich aan de wet houden en hun bevoegdheden alleen gebruiken als dit rechtmatig en noodzakelijk is.

Als buitengewoon opsporingsambtenaar heb je een aantal bevoegdheden wanneer je te maken krijgt met jeugdige verdachten.

Staande houden: Een BOA heeft de bevoegdheid om een jeugdige verdachte staande te houden als deze verdachte zich op dat moment op een plek bevindt waarvoor de BOA bevoegd is om toezicht te houden. De BOA moet hierbij wel een redelijk vermoeden van schuld hebben.

Aanhouden: Een BOA heeft ook de bevoegdheid om een jeugdige verdachte aan te houden als deze verdachte wordt verdacht van een strafbaar feit. Hierbij moet wel worden voldaan aan bepaalde voorwaarden, zoals het hebben van een redelijk vermoeden van schuld en de verdachte duidelijk maken waarvan hij of zij wordt verdacht.

Onderzoek aan de kleding: Een BOA heeft de bevoegdheid om onderzoek aan de kleding van een jeugdige verdachte te doen als dit nodig is voor het onderzoek naar een strafbaar feit. Hierbij moet wel sprake zijn van een redelijk vermoeden van schuld.

Inbeslagneming van voorwerpen: Een BOA heeft de bevoegdheid om voorwerpen in beslag te nemen die van belang zijn voor het onderzoek naar een strafbaar feit. Hierbij moet wel worden voldaan aan bepaalde voorwaarden, zoals het hebben van een redelijk vermoeden van schuld en de noodzaak om deze voorwerpen in beslag te nemen.

Ophouden voor onderzoek: Als een BOA een jeugdige verdachte niet wil aanhouden, maar wel wil onderzoeken of deze verdachte betrokken is bij een strafbaar feit, kan de BOA deze verdachte ophouden voor onderzoek. Hierbij moet wel sprake zijn van een redelijk vermoeden van schuld en moet de verdachte zich bevinden op een plek waarvoor de BOA bevoegd is om op te treden.
‍
Het is belangrijk om te weten dat deze bevoegdheden alleen mogen worden gebruikt als het noodzakelijk is voor het onderzoek naar een strafbaar feit en als er sprake is van een redelijk vermoeden van schuld. Bovendien moeten de bevoegdheden worden uitgeoefend binnen de grenzen van de wet en met respect voor de rechten van de verdachte.

Wanneer een minderjarige verdachte wordt verhoord door een BOA, zijn er aanvullende bepalingen waar de BOA zich aan moet houden.

Mededeling van aanvullende rechten: De BOA moet de minderjarige verdachte informeren over zijn of haar aanvullende rechten, zoals het recht op rechtsbijstand en het recht om te zwijgen. Dit is vastgelegd in artikel 488aa lid 1 en 5 Sv.

Recht op bijstand van ouders/voogd of vertrouwenspersoon: De minderjarige verdachte heeft het recht om tijdens het verhoor te worden vergezeld door zijn of haar ouders, voogd of een vertrouwenspersoon. Dit is vastgelegd in artikel 488ab lid 1 Sv.

Audiovisuele registratie van het verhoor: Het verhoor van de minderjarige verdachte moet worden opgenomen met audiovisuele middelen, tenzij dit in strijd is met het belang van het onderzoek of de belangen van de minderjarige. Dit is vastgelegd in artikel 488ac Sv.

Aanwijzen van een raadsman: Als de minderjarige verdachte is aangehouden, moet de BOA de verdachte wijzen op zijn of haar recht op rechtsbijstand en de verdachte de mogelijkheid geven om een raadsman te kiezen. Dit is vastgelegd in artikel 489 lid 1 Sv.

Geen afstand doen van recht op rechtsbijstand: De minderjarige verdachte kan geen afstand doen van zijn of haar recht op rechtsbijstand als hij of zij is aangehouden. Dit is vastgelegd in artikel 489 lid 2 Sv.

Het is belangrijk dat de BOA zich aan deze aanvullende bepalingen houdt om ervoor te zorgen dat het verhoor van de minderjarige verdachte op een rechtmatige manier verloopt. Door deze aanvullende bepalingen krijgt de minderjarige verdachte extra bescherming en wordt er rekening gehouden met zijn of haar belangen en rechten.

Opsporingsambtenaren hebben verschillende bevoegdheden bij het opsporen van verdachten en het verzamelen van bewijsmateriaal. Bij vrijwillige medewerking van de verdachte zijn er geen beperkingen voor de opsporingsambtenaar.

Er is echter wel een aantal voorwaarden waar de toestemming van de verdachte aan moet voldoen. De toestemming moet namelijk blijken, de betrokkene moet bewust zijn van het feit dat hij afstand doet van bepaalde rechten en de toestemming moet in vrijheid zijn gegeven.

Bij niet-vrijwillige medewerking geldt er een gedoogplicht voor de verdachte. Dit betekent dat de verdachte niet verplicht is om mee te werken aan het onderzoek, maar wel moet toestaan dat de opsporingsambtenaar zijn bevoegdheden uitoefent.

Dit houdt in dat de opsporingsambtenaar in sommige gevallen toch bepaalde handelingen mag verrichten zonder dat de verdachte hiervoor toestemming heeft gegeven, bijvoorbeeld bij het doorzoeken van een woning met een huiszoekingsbevel. De verdachte moet in deze situatie wel de toegang verschaffen tot de woning.

Herhaalde toepassing van eenzelfde bevoegdheid betekent dat dezelfde opsporingsbevoegdheid meerdere keren binnen dezelfde zaak wordt toegepast. Bijvoorbeeld, een opsporingsambtenaar kan meerdere keren dezelfde woning doorzoeken als er nieuwe aanwijzingen of vermoedens zijn dat er nog meer bewijsmateriaal te vinden is.

Voortgezette toepassing van bevoegdheden betekent dat meerdere opsporingsbevoegdheden tegelijkertijd worden toegepast bij dezelfde zaak. Bijvoorbeeld, een opsporingsambtenaar kan zowel de bevoegdheid hebben om een verdachte aan te houden als de bevoegdheid om een woning te doorzoeken. Het is dan mogelijk dat de opsporingsambtenaar de verdachte aanhoudt en daarna de woning doorzoekt om bewijsmateriaal te vinden.

Het is belangrijk om op te merken dat opsporingsbevoegdheden niet onbeperkt kunnen worden toegepast. De toepassing van deze bevoegdheden moet altijd rechtmatig en proportioneel zijn. Dit betekent dat de opsporingsambtenaar alleen de bevoegdheden mag toepassen die noodzakelijk zijn om het onderzoek uit te voeren en dat de toepassing van deze bevoegdheden niet onevenredig mag zijn in verhouding tot het doel van het onderzoek.

Ook moet er altijd rekening worden gehouden met de privacy van de verdachte en andere betrokkenen, en mogen de opsporingsbevoegdheden niet worden misbruikt.

Om te bepalen of gedrag jegens een ambtenaar strafbaar is, moeten we kijken naar de specifieke situatie en welke handelingen zijn verricht. Hieronder worden de verschillende strafbare feiten uitgelegd:

Ambtsdwang (Art. 179 Sr): Ambtsdwang is het met geweld of bedreiging met geweld dwingen van een ambtenaar om iets te doen wat hij niet mag doen of het nalaten van iets wat hij wel moet doen. Bijvoorbeeld het dwingen van een politieagent om een verdachte vrij te laten.

Wederspannigheid (Art. 180 Sr): Wederspannigheid is het met geweld of bedreiging met geweld verzetten tegen een ambtenaar die bezig is met de uitvoering van zijn taak. Het verzet moet actief zijn en gericht zijn tegen de ambtenaar. Bijvoorbeeld het duwen van een politieagent die bezig is met het aanhouden van een verdachte.

Gekwalificeerde wederspannigheid (Artt. 181, 182 Sr): Gekwalificeerde wederspannigheid is een zwaardere vorm van wederspannigheid. Er is sprake van gekwalificeerde wederspannigheid als er gebruik wordt gemaakt van geweld of bedreiging met geweld tegen een ambtenaar die bezig is met de uitvoering van zijn taak en er daardoor lichamelijk letsel ontstaat. Bijvoorbeeld het slaan van een politieagent tijdens een aanhouding, waardoor de agent gewond raakt.

Niet voldoen aan bevel of vordering of van het belemmeren van de ambtshandeling (Art. 184 lid 1 Sr): Het niet voldoen aan een bevel of vordering van een ambtenaar of het belemmeren van de ambtshandeling van een ambtenaar is strafbaar. Hierbij moet wel worden gekeken of het bevel of de vordering rechtmatig was en of de ambtenaar in zijn recht stond. Bijvoorbeeld het weigeren van een automobilist om zijn rijbewijs te laten zien aan een politieagent bij een verkeerscontrole.

Veroorzaken van opschudding en zich niet verwijderen na gegeven bevel (Art. 185 Sr): Het veroorzaken van opschudding en het niet verwijderen na een gegeven bevel is strafbaar. Hierbij moet wel worden gekeken of het gegeven bevel rechtmatig was en of de ambtenaar in zijn recht stond. Bijvoorbeeld het niet weggaan bij een politiecontrole na het gegeven bevel van de politieagent.

Belediging van een ambtenaar gedurende of ter zake de uitoefening van zijn functie (Art. 266 lid 1 jo. art. 267 onder 2° jo. art. 269 Sr): Het beledigen van een ambtenaar gedurende of ter zake de uitoefening van zijn functie is strafbaar. Hierbij moet er sprake zijn van een beledigende uitlating die gericht is tegen de ambtenaar in kwestie. Bijvoorbeeld het uitschelden van een politieagent tijdens een aanhouding.

Antwoord: Toezichtbevoegdheden zijn de bevoegdheden die toezichthouders hebben om toezicht te houden op naleving van wet- en regelgeving. Voorbeelden van toezichthouders zijn inspecteurs van de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA), de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de Arbeidsinspectie.

Toezichthouders hebben verschillende bevoegdheden om hun taak uit te voeren. Zo kunnen ze bijvoorbeeld bedrijven en instellingen inspecteren, documenten en gegevens opvragen, monsters nemen, waarschuwingen geven, boetes opleggen en bij ernstige overtredingen zelfs strafrechtelijk optreden.

Antwoord: Opsporingsbevoegdheden zijn de bevoegdheden die aan opsporingsambtenaren worden gegeven om strafbare feiten op te sporen en te onderzoeken. Voorbeelden van opsporingsambtenaren zijn politieagenten, rechercheurs en fiscale opsporingsambtenaren. Zij hebben als taak om strafbare feiten op te sporen, te onderzoeken en verdachten te vervolgen. Opsporingsambtenaren hebben bevoegdheden als het houden van staande houdingen en fouilleren, doorzoeken van woningen en andere ruimtes, vorderen van gegevens en inlichtingen en inzetten van dwangmiddelen zoals aanhouden van verdachten en in beslag nemen van goederen.

Antwoord: Als bewijs onrechtmatig verkregen is, kan dit leiden tot uitsluiting van dat bewijsmateriaal bij de rechtszaak. Dit kan de zaak verzwakken of zelfs leiden tot vrijspraak van de verdachte.

Antwoord: Een minderjarige verdachte heeft het recht om te worden vergezeld door de ouders of voogd of een vertrouwenspersoon, het recht op mededeling van aanvullende rechten, en het recht op audiovisuele registratie van het verhoor.

Antwoord: Herhaalde toepassing van eenzelfde bevoegdheid binnen een zaak betekent dat dezelfde bevoegdheid meerdere keren wordt ingezet, bijvoorbeeld meerdere keren dezelfde persoon fouilleren tijdens een politieonderzoek. Voortgezette toepassing van bevoegdheden betekent dat verschillende bevoegdheden worden ingezet om een zaak te onderzoeken, bijvoorbeeld eerst een huiszoeking en vervolgens het afluisteren van telefoongesprekken.